Inleiding
Het succes van een rechtszaak hangt niet zelden af van het feitencomplex. In civiele procedures beperkt de rechter zich tot de beoordeling van de feiten die door de betrokken partijen naar voren zijn gebracht. Dit roept de vraag op op welk moment een partij bepaalde feiten dient aan te voeren ter onderbouwing van haar stellingen Deze vraag zal hieronder beantwoord worden.
Hoofdregel
Het veelgebruikte adagium ‘wie stelt, bewijst’ weerspiegelt de kernregel die is verankerd in artikel 150 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv). Dit artikel bepaalt dat de partij die zich beroept op bepaalde rechtsgevolgen, belast is met het leveren van bewijs voor de feiten en omstandigheden die aan deze rechtsgevolgen ten grondslag liggen.
Voor partijen in een civiele procedure is het daarom van essentieel belang om hun stellingen zorgvuldig te onderbouwen met bewijs. Een goed onderbouwde feitelijke grondslag kan immers doorslaggevend zijn voor het succesvol afdwingen of afweren van een vordering.
Uitzonderingen
Hoewel artikel 150 Rv de hoofdregel van bewijslastverdeling vastlegt, voorziet het artikel ook in een belangrijke uitzondering: “tenzij uit enige bijzondere regel of uit de eisen van redelijkheid en billijkheid een andere verdeling van de bewijslast voortvloeit”. Er kan dus van de hoofdregel worden afgeweken indien er (1) sprake is van een bijzondere regel of (2) de redelijkheid en billijkheid dit eisen. Een voorbeeld van het eerste punt is het wettelijk vermoeden. Een vermoeden zorgt ervoor dat de rechter bij voorbaat uitgaat van bepaalde feiten, waardoor de bewijsdrempel wordt verlaagd. Van het tweede is sprake wanneer een eiser geen toegang heeft tot gegevens die van essentieel belang zijn voor het bewijs. In zo’n geval kan de rechter onder omstandigheden bepalen dat de bewijslast wordt verminderd of zelfs volledig vervalt.
Conclusie
De verdeling van de bewijslast speelt een cruciale rol in civiele procedures. In de meeste gevallen moet een partij zelf de feiten aandragen en onderbouwen om haar standpunt te bewijzen. Toch zijn er situaties waarin hiervan kan worden afgeweken, bijvoorbeeld als bepaalde informatie niet toegankelijk is of wanneer de omstandigheden om een andere benadering vragen. Een goed inzicht in deze verdeling en de mogelijke uitzonderingen is van groot belang voor een sterke procespositie. Het tijdig en volledig aanleveren van feiten en bewijs kan de uitkomst van een zaak in belangrijke mate beïnvloeden.
