Civiele procedure: getuigen horen
In het dagelijks leven, bij het wonen, werken, winkelen en (samen)leven, heeft u continu te maken met juridische handelingen. Juridische handelingen tussen bedrijven en burgers onderling vallen onder het civiel recht ofwel burgerlijk recht. Civiel recht betreft dus handelingen waarmee de overheid geen bemoeienis heeft. Ontstaat er een geschil tussen burgers of bedrijven en lukt het niet om deze zelf op te lossen? Dan volgt soms een civiele rechtszaak. In een civiele zaak spelen de eiser, de gedaagde en eventuele deskundigen en getuigen een rol. In dit artikel wordt ingegaan op het oproepen van dergelijke getuigen in een civiele procedure.
Oproepen getuigen
In een civiele zaak kunnen getuigen worden opgeroepen door zowel de eiser als de gedaagde. Ook kan de rechter dit, al dan niet uit eigen beweging, doen. Het oproepen van een getuige moet geschieden via een dagvaarding of aangetekende brief waarin staat wanneer de getuige dient te verschijnen.
De basisregel is dat wie wordt opgeroepen om te getuigen ook daadwerkelijk dient te verschijnen bij de rechtbank. Zonder geldige reden wegblijven is niet toegestaan. Ook het zonder geldige reden niet afleggen van een verklaring is niet toegestaan en kan zelfs tot een ‘gijzeling’ leiden waarbij de getuige naar een huis van bewaring wordt gebracht. Werkgevers dienen getuigen daarom in de gelegenheid stellen om naar de Rechtbank te gaan en wanneer u als eiser of gedaagde een getuige oproept dient u de gemaakte kosten, denk aan vervoerskosten of gemiste inkomsten, te vergoeden.
Verschoningsrecht en beroepsgeheim
Bij het oproepen van getuigen in een civiele zaak spelen het verschoningsrecht en beroepsgeheim een rol. Wanneer een getuige een verschoningsrecht heeft is het afleggen van een verklaring namelijk niet verplicht. De getuige dient op de zitting aan te geven dat hierop een beroep wordt gedaan, waarna de rechter hierover een beslissing neemt. Van een verschoningsrecht is sprake indien:
- Deze familie is van de eiser of gedaagde;
- Het afleggen van een verklaring leidt tot het moeten bekennen van strafbare feiten waarvoor de getuige of iemand uit zijn of haar familie vervolgd kan worden;
- Er een beroepsgeheim geldt, zoals bijvoorbeeld bij artsen of advocaten het geval kan zijn.
Proces getuigenverhoor
Op de zitting is het allereerst de rechter die vragen aan de getuige mag stellen. Pas daarna komen eventueel de eiser en gedaagde aan bod. Getuigen worden altijd apart gehoord zodat ze elkaars verklaringen niet kunnen horen en beïnvloeden. De getuigen mag alleen de feitelijkheden noemen die hij of zij gezien of gehoord heeft; meningen of vermoedens dient de getuige voor zich te houden. Wie opzettelijk de waarheid niet vertelt pleegt bovendien het misdrijf meineed. De verklaring van de getuigen wordt op papier gezet en moet ondertekend worden door de getuige.
